12 sep Lubosch Land & Harvest Hub: een familiebedrijf met biodiversiteit en betaalbaar biologisch eten als missie
Wanneer je aankomt bij Lubosch Land in Ransdaal, voelt het alsof je een andere wereld instapt. Eerst wandel je langs de tuinderij, waar met zorg en aandacht groenten worden geteeld. Daarna loop je door naar het boerderijwinkeltje en de lichte, open ruimte waar workshops en lezingen plaatsvinden. Wie nog een stukje verdergaat, komt uit in het voedselbos: een uitgestrekt landschap waar natuur en voedselproductie langzaam in elkaar overvloeien. Daar ontmoette Claire Geert Jan Nieboer, oprichter van Lubosch Land en de drijvende kracht achter dit bijzondere project.
Na 32 jaar bij DSM, waarin hij grotendeels in finance werkte, en veel heeft gereisd voor zijn werk, besloot Geert Jan het roer om te gooien. “Ik vroeg me af: wil ik met dit werk mijn pensioen halen? DSM is voor mij op allerlei vlakken een goede leerschool geweest, maar op een bepaald moment ontbrak voor mij de diepgang rond duurzaamheid en wilde ik zelf iets anders.”
Tijdens de coronaperiode werd dit gevoel sterker. Hij zag de landbouw om zich heen worstelen met droogte, waardoor akkers al in april met pompen natgehouden moesten worden. “Toen dacht ik: dit kan toch niet de manier zijn? We zijn gewoon een woestijn aan het maken.” Via DSM en zijn betrokkenheid bij de burgercoöperatie Land van Ons kwam hij op het spoor van voedselbossen. En dat idee liet hem niet meer los.
Toen dochter Laura rond dezelfde tijd op zoek ging naar een plek om te kunnen fermenteren en brouwen, en Geert Jan droomde van een voedselbos, kwamen hun plannen onverwachts samen. Beiden waren afzonderlijk op zoek naar een geschikte boerderij en kwamen bij boerderij Lubosch Land in Ransdaal uit. Laura viel vooral voor de voormalige stal als verwerkingsruimte, Geert Jan voor het perceel eromheen. Bij toeval ontdekten ze dat ze naar precies dezelfde locatie zaten te kijken. “Waarom doen we dit niet samen?”, dachten ze. En zo ontstond het idee om de boerderij over te nemen om met groenteteelt, voedselbos, verwerking, winkel en educatie te kunnen beginnen.
Geert Jan ziet een grote kloof tussen gangbare landbouw en natuur-inclusief boeren. “We zijn ver van de natuur afgeraakt met onze grootschalige monoculturen, mechanisatie en inzet van chemie. Dat heeft ons weliswaar veel extra voedselopbrengst gegeven, maar in toenemende mate ook verlies van biodiversiteit en kwaliteit van grond, water en lucht.
Dit verlies is ook zichtbaar in onze woonwijken. Wie heeft ooit bedacht dat het slim is om je tuin van steen of kunstgras te maken? Men denkt te besparen op onderhoud, maar we verliezen ook hier de biodiversiteit, opname van water, natuurlijke afkoeling en het gevoel van de natuur om ons heen.”
Een van zijn frustraties hoe er eigenlijk sprake is van oneerlijke concurrentie. “Als je mét de natuur mee boert en als “biologisch” wilt verkopen, moet je middels een certificaat en controles, met bijbehorende kosten en bureaucratie, bewijzen dat je géén gif of kunstmest gebruikt. Terwijl eigenlijk het omgekeerde normaal zou moeten zijn: een volledig natuurlijke of biologische krop sla is de standaard. En op de krop sla die met kunstmest en pesticiden is grootgebracht zou een etiket moeten zitten: ‘Voor deze krop sla zijn kunstmest en bestrijdingsmiddelen gebruikt’. Je betaalt waarschijnlijk iets minder voor deze krop, maar je bent je ook bewuster wat je er ongemerkt allemaal bij krijgt.”
Daarnaast speelt dat de krop sla of andere groente die in een natuurlijker omgeving en zonder hulpmiddelen is groot gebracht vaak steviger en rijker aan voedingsstoffen is.
Een voedselbos werkt niet met eenjarige monoculturen, maar met een gelaagde mix van diverse meerjarige planten en bomen, inclusief soorten die hier minder bekend zijn, maar die wel goed in het klimaat en het systeem van voedselbossen passen (exoten). Het doel is een robuust ecosysteem dat mensen volledig kan voeden: fruit en groenten voor vitamines en koolhydraten, en noten voor vetten en eiwitten.
“Onze voorouders aten als jagers en verzamelaars waarschijnlijk vele tientallen verschillende noten, vruchten, blaadjes, knollen op een dag, in kleine porties, afhankelijk van wat ze vonden. Tegenwoordig eten we veel bulkvoedsel uit monoculturen, koolhydraten zonder veel voedingswaarde. Met het voedselbos willen we die diversiteit terugbrengen.”
Diversiteit biedt bovendien veerkracht. “Als het wekenlang droog is, overleeft een voedselbos dat beter dan een akker met een monocultuur. Je hebt hoge en lage planten, met diepe wortels, en een bodem die bedekt blijft. Het systeem is gewoon sterker.”
De missie van Lubosch Land is helder: laten zien dat een voedselbos niet alleen ecologisch, maar ook economisch kan werken. “Wij zijn pioniers en willen aantonen dat je een voormalige akkers en grasland kunt omvormen tot een voedselbos waar je van kunt leven.”
Dat pad is niet zonder uitdagingen. Zo werd Lubosch Land bij de start geconfronteerd met extreme regen (waterbom in juli 2021), gevolgd door een zeer droge periode waarin veel jonge aanplant het niet redde. “Toen vroeg ik me af: zijn we niet te laat? Is het klimaat niet al te ver veranderd om nog een voedselbos van de grond af aan op te kunnen bouwen?” Gelukkig is de jonge aanplant in het natte voorjaar van 2023 juist heel goed gegroeid, en dit jaar konden al honderden kilo’s bessen geoogst worden.
Naast het voedselbos is educatie een belangrijke pijler. Regelmatig komen er groepen langs – van kinderen tot bedrijven – die spelenderwijs leren hoe natuur en landbouw elkaar kunnen versterken.
Lubosch Land werkt vanuit de principes van het sluiten van kringlopen, het herstellen van biodiversiteit en het toegankelijk maken van gezond voedsel. “Een verwijt dat je vaak hoort is dat biologisch nooit de hele wereld kan voeden”, zegt Geert Jan. “Maar ik geloof dat we vooral anders moeten leren kijken. Meer plantaardig en variëteit, minder vlees en gebruik van fossiele brandstoffen en chemische hulpstoffen, en systemen die meebewegen met de natuur in plaats van ertegenin. Dáár ligt de toekomst.”
Met zijn ervaring uit het bedrijfsleven en zijn passie voor duurzaamheid zet Geert Jan zich samen met zijn kinderen in om die toekomst concreet te maken. En wie een keer in Ransdaal langsgaat, ziet: dit is meer dan een boerderij. Dit is een levend experiment – én een hoopvol voorbeeld.
Harvest Hub: biologische catering en lokaal eten in de stad
Ook zoon Casper is actief betrokken bij het familiebedrijf, waar Claire later mee samen zat om dieper in te gaan over Harvest Hub, dat hij runt met zijn zus Laura. Met Harvest Hub richten ze zich vooral op de culinaire kant: catering en horeca. Zo verzorgt Harvest Hub de catering voor bedrijven als Gedeelde Weelde en The Social Hub, en runt het een lunchcafé aan de Boschstraat in Maastricht.
Ook voor Casper is de motivatie helder: ons huidige voedselsysteem piekt en kraakt aan alle kanten, voor zowel voor de consument, de agrariërs als de natuur. “We hebben te maken met overconsumptie én schade aan natuur en gezondheid,” aldus Casper. “Wij willen laten zien dat het anders kan – van A tot Z.”
In het café worden waar mogelijk ingrediënten van eigen land gebruikt, zoals gemengde sla uit de tuinderij. Andere oogst, denk aan grote hoeveelheden pruimen of zwarte bessen, gaan naar lokale producenten die er jam of andere producten van maken. “Je moet ook niet alles zelf willen doen,” zegt Casper. “Sommige dingen kun je beter overlaten aan specialisten. Zo behouden we de kwaliteit én voegen we meer opties aan ons assortiment toe.” Binnenkort start Lubosch Land een online winkel met producten uit de tuinderij en later ook uit het voedselbos.
“Een hardnekkig vooroordeel is dat biologisch eten duur is, en dat beeld willen we doorbreken,” zegt Casper. “Biologisch is niet alleen voor een paar gelukkigen. Als je lokaal produceert en direct verkoopt, krijg je ruimte in de prijs. Juist de mensen die er nog niet bewust mee bezig zijn, willen we bereiken. Dat is lastiger, maar draagt bij aan de positieve impact.”